Przez lata społeczeństwo ulegało chęci posiadania coraz to nowych przedmiotów, nie zastanawiając się nad możliwością własnoręcznego przerobienia i wykorzystania niepotrzebnych rzeczy. Taka postawa nie pozostała bez wpływu na środowisko naturalne, dlatego zwrot ku upcyklingowi to ważny trend, który pozwala zmienić podejście do rzeczy uznawanych dotychczas za śmieci. Warto poznać jego założenia i spróbować samodzielnie stworzyć domowe dzieła sztuki.

Czym jest upcykling? Nowe życie starych przedmiotów

Upcykling to jeden ze sposobów na powtórne wykorzystanie odpadów. Charakterystyczny jest jednak fakt, że w wyniku tego procesu powstają przedmioty o wartości wyższej niż wykorzystane surowce. Zmienia się ich forma i funkcja, a powstałe produkty często są wysokiej jakości przedmiotami użytkowymi, dekoracyjnymi czy wręcz dziełami sztuki. Upcykling najczęściej ma charakter twórczy, a rzeczy bardzo często zyskują nowe życie dzięki ręcznej pracy i kreatywności twórcy.

Różnice pomiędzy recyklingiem, a upcyklingiem

Upcykling to wciąż obco brzmiące pojęcie, o wiele więcej mówi się o recyklingu, który również polega na powtórnym wykorzystaniu odpadów. Różnice między nimi są znaczące, a najważniejsza dotyczy charakteru i skali procesu. Recykling stosowany jest na skalę przemysłową – w wyniku różnego rodzaju technologii dochodzi do odzyskiwania i powtórnego wykorzystania surowców. Uczestniczymy w nim, segregując na przykład makulaturę czy szkło. Upcykling ma z kolei charakter bardziej jednostkowy i twórczy. Oprócz korzyści dla środowiska ma wpływ na sztukę i może inspirować do tworzenia kolaży, rzeźb czy street artu. Jednak działania związane z upcyklingiem nie są zarezerwowane wyłącznie dla artystów! W aspekcie bardziej użytkowym może skutkować powstaniem zabawek, elementów wystroju wnętrz czy mebli.

Recykling, upcykling, a czym jest downcykling?

Wśród procesów związanych z ochroną środowiska naturalnego poprzez ograniczenie ilości odpadów wymienia się nie tylko recykling i upcykling, ale także downcykling. Jest to kolejne pojęcie, które nie zdobyło jeszcze popularności, a warto wiedzieć, że upcykling to właśnie przeciwieństwo downcyklingu. W jego wyniku powstają produkty o wartości mniejszej niż przetwarzany materiał. Jest to naturalna konsekwencja poddawania surowców wielokrotnemu recyklingowi. Bardzo niewielka grupa materiałów może być przetwarzana na skalę przemysłową bez utraty ich początkowej wartości – należy do nich przede wszystkim aluminium i inne metale.

Upcykling jako sztuka

Rynek sztuki jest zróżnicowany i coraz bardziej otwiera się na tematy związane z ekologią. Idea upcyklingu również wpłynęła na najnowsze trendy, czego dowodem są dzieła wykorzystujące przedmioty uznawane powszechnie za śmieci. Nadanie im artystycznego kontekstu znacznie podnosi ich wartość, co jest przecież istotą upcyklingu. Korzystanie z rzeczy codziennego użytku nie jest zupełnie nowym pomysłem, bo sięga dwudziestolecia międzywojennego – najsłynniejszy przykład to „Fontanna” Marcela Duchampa. Współcześni artyści chętnie tworzą rzeźby i instalacje z odpadów lub przedmiotów z drugiej ręki, a potem umieszczają je w galeriach oraz przestrzeni miejskiej, niejednokrotnie szokując odbiorców.

Upcykling DIY, czyli daj drugie życie przedmiotom we własnym domu

Czy stare, nieużywane rzeczy mogą stać się piękne i ozdobić nasze domy? Oczywiście, że tak i nie wymaga to wyjątkowych zdolności manualnych, a jedynie nieco czasu i kreatywności. Pomysły możemy znaleźć wszędzie i samemu przekonać się, jakie korzyści płyną z upcyklingu.

Świeczniki z butelek i słoików

Światło świec tworzy w domu niepowtarzalną atmosferę, a żeby wykonać oryginalny świecznik, warto sięgnąć po szkło, które znajdziemy w każdym domu.

• Niewielkie słoiczki, w których na co dzień przechowujemy dżem i majonez, idealnie nadają się, by włożyć do środka tealighty. Wykorzystaj sznurek jutowy lub koronkę, by ozdobić ich górną krawędź. Wystarczy jedynie odrobina kleju na gorąco.
• Szukasz pomysłu na wysoki świecznik? Sięgnij po szklaną butelkę i osadź świecę w jej szyjce. Do dekoracji można ponownie wykorzystać sznurek czy koronkę, ale jeszcze większe wrażenie zrobią własnoręczne rysunki wykonane farbami do szkła.

Patchworkowe narzuty ze starych ubrań

Nasze ubrania mogą zyskać nowe życie nie tylko dzięki ich sprzedaniu lub oddaniu innym osobom. Z materiału może powstać narzuta, która zaskoczy nowoczesną formą patchworku.

• Przygotuj kawałki materiałów, z których powstanie narzuta – najczęściej w tym celu wykorzystuje się równe kwadraty.
• Przed rozpoczęciem zszywania elementów narzuty warto zaplanować ich ułożenie. Najlepiej zacząć od łączenia dwóch kwadratów, następnie z tak powstałych par tworzyć pasy, które na końcu stworzą całość.
• Druga strona narzuty może zostać wykonana z patchworku lub gładkiego materiału. Obie części należy połączyć lamówką.

Organizer z metalowej puszki

Przechowywanie sztućców i drewnianych łyżek w kuchni albo przyborów biurowych w pokoju dziecięcym będzie łatwiejsze dzięki organizerowi. Można wykonać go samodzielnie, jedynie malując lub oklejając metalową puszkę. W wyniku upcyklingu powstanie przedmiot idealnie dopasowany do wnętrza.

Ogrodowy stolik ze szpuli

Całkowita zmiana funkcji przedmiotu to cecha charakterystyczna upcyklingu – świetnym przykładem mogą być własnoręcznie wykonane meble. W ogrodzie przyda się niewielki stolik, który może powstać ze szpuli, na którą zwykle nawijane są kable w marketach budowlanych.

• Pierwszy krok to przygotowanie szpuli poprzez przeszlifowanie jej krawędzi oraz blatów. To najbardziej wymagający etap, podczas którego przydadzą się również specjalne narzędzia.
• Do wykończenia stolika można użyć różnych materiałów – farb, lakierobejc, a do przewiązania drążka również sznurka.

Wazon z plastikowej butelki

Plastikowe odpadki to jedno z największych zagrożeń dla planety. Przy odrobienie pracy nadają się nie tylko do recyklingu, ale także upcyklingu. Butelka po kefirze może stać się niewielkim wazonikiem – wystarczy jedynie nożem odciąć jej górną część oraz pomalować farbą w sprayu.

Upcycling, czyli recykling wyższej klasy

Troska o środowisko to nie tylko chwilowa moda, ale przede wszystkim chęć poprawy jakości życia przyszłych pokoleń. Wiele produktów możemy wykorzystać, nie tylko przeznaczając je do recyklingu, ale także upcyklingu. Opisane powyżej przykłady nie wyczerpują wszystkich możliwości, by nadać starym przedmiotom nową wartość. Mogą jednak służyć za inspirację wszystkim, którzy chcą jednocześnie zaoszczędzić i przyczynić się do propagowania idei świadomego wykorzystywania surowców.