Pandemia, która szczególnie dała nam się we znaki w latach 2020-2021 sprawiła, że noszenie maseczek ochronnych stało się obowiązkiem każdego z nas. Ilość wytwarzanych odpadów medycznych, powstałych w związku ze wzmożoną hospitalizacją wielu pacjentów, spowodowała rzeczywisty – i odczuwalny – napływ odpadów przeznaczonych do unieszkodliwienia. Czy sytuacja zmieniła się w 2022 roku? Przejdźmy razem przez krótkie podsumowanie mijającego roku i sprawdźmy, co zmieniło się w świecie gospodarowania odpadami.

Odpady medyczne zakaźne – czy środki ochrony osobistej dalej generują wzrost ich ilości?

W minionych latach produkcja maseczek ochronnych była naprawdę szybka, duża i na masową skalę. W szczycie pandemii, w ciągu jednej minuty produkowano nawet do 3 mln maseczek, a łączna liczba wyprodukowanych maseczek w okresie jednego miesiąca oszacowana została na astronomiczne 130 mld sztuk miesięcznie. Obecnie sytuacja uległa znaczącej zmianie – popyt na maseczki ochronne zmniejszył się co najmniej o 30%. Jak można się domyślić, sytuacja ta ma bezpośredni związek ze zniesieniem obostrzeń dotyczących konieczności noszenia maseczek w przestrzeni publicznej. Obowiązek taki będzie się nas jednak tyczyć w sytuacji, w której korzystać będziemy z obiektów takich jak m.in. apteki, szpitale czy przychodnie zdrowia. Pomimo spadku popytu na środki ochronne w postaci maseczek, firmy które zajmowały lub zajmują się ich produkcją, nadal nierzadko posiadają w swoich magazynach ogromne zapasy. Jeżeli sytuacja nie ulegnie zmianie, znaczna część tych zapasów stanie się w niedalekiej przyszłości kolejnymi odpadami. Niestety, zaledwie kilka procent maseczek nigdy nieużytych podlega procesowi recyklingu. W pozostałych przypadkach maseczki wyrzucane są do odpadów zmieszanych. Inaczej sytuacja wygląda w szpitalach czy ośrodkach zdrowia. W takich placówkach maseczki ochronne nadal używane są na szeroką skalę podczas codziennego kontaktu z pacjentami. Co oczywiste, placówki medyczne tego rodzaju zobowiązane zostały do ścisłego przestrzegania przepisów w zakresie gospodarowania odpadami, do których z całą pewnością należeć będzie właściwa utylizacja odpadów niebezpiecznych. Do odpadów tego rodzaju trafią również środki ochrony osobistej, takie jak jednorazowe rękawiczki oraz fartuchy, jak również wszystkie inne przedmioty (takie jak np. igły czy probówki), które mogły mieć kontakt z płynami ustrojowymi bądź innymi substancjami mogącymi zawierać żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny. W przeciwieństwie do środków ochrony osobistej, które spowodowały znaczny wzrost objętości odpadów zakaźnych (która okazała się największym problemem), resztki żywienia pacjentów z odpadów zakaźnych odpowiadały za znaczny wzrost wagi odpadów tego rodzaju w czasie pandemii. Obecnie, zarówno objętość jak i waga odpadów zakaźnych zdaje się wracać do poziomów sprzed roku 2021, a właściwe przygotowanie przed okresem pandemii oraz doświadczenie zdobyte w jej trakcie pozwala na zachowanie sytuacji pod kontrolą.

Gospodarka odpadami Śląsk – jakie zmiany w 2022 r.?

Po roku 2020 nie tylko ilość odpadów niebezpiecznych zanotowała wzrosty. Swojego rodzaju nieoczywistą „schedą” po okresie wzmożonej pandemii jest wzrost ilości zamówień posiłków „na wynos”, co przekłada się m.in. na wzmożone zużycie jednorazowych, plastikowych opakowań. Trend ten utrzymuje się nie tylko w Polsce – niestety jednak, w naszym kraju, większość odpadów tego rodzaju, tj. opakowań plastikowych czy maseczek ląduje w równej mierze w zwykłych koszach, co w lasach czy parkach. W czasie rozkładu takich odpadów, do naszego środowiska uwalniane zostają cząsteczki mikro i nanoplastiku, które trafiają m.in do gleby, negatywnie wpływając na jej docelowe PH. Nanoplastik, który może trafić również do rzek czy zbiorników wodnych, dostaje się za pośrednictwem wody do organizmów ludzi i zwierząt, co jest zjawiskiem szczególnie niebezpiecznym dla naszego zdrowia. Przez ostatnie 20 lat wiele zmieniło się w zakresie gospodarowania odpadami w Polsce – powstały bowiem nie tylko PSZOK-i, ale również i GPZON-y, czyli Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych. Co więcej, każdy podmiot, który wytwarza takie odpady, podlega obowiązkowi ich ewidencjonowania, a w konsekwencji ich właściwego zagospodarowania. Wedle przyjętych założeń i wskaźników, do 2035 roku Polska powinna osiągnąć tzw. wskaźnik recyklingu na poziomie 65% przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Obecnie wdrażane są przepisy dot. utylizacji odpadów, które powinny mieć brzmienie tożsame z tym przyjętym w przepisach unijnych. W 2022 r. poczyniono również wiele zmian w zakresie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta, w związku z określonymi rodzajami odpadów. Nie tylko ogólnopolska, ale również regionalna Gospodarka odpadami, (w tym m.in Śląska) powinna zostać dostosowana do oczekiwanego poziomu. Przyjęcie powyższych założeń spowodowało, iż obecnie aktywnie wspiera się nie tylko badania, ale również innowacyjne rozwiązania, które mają na celu zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska. W związku z coraz szerszym zakresem odpowiedzialności producenta za określone produkty, również od producentów środków medycznych, takich jak np. środki ochrony osobistej oczekuje się wdrażania rozwiązań, zmierzających do zmniejszenia ilości plastiku wykorzystywanego podczas ich produkcji, jak również do zwiększenia udziału w produkcji materiałów pochodzących z recyklingu – jako przykładowy efekt tego rodzaju działań, można wskazać m.in. biodegradowalne maseczki medyczne, które po trzech latach ulegną rozkładowi już nawet w 80%.