O ekologii na przestrzeni ostatnich lat zrobiło się bardzo głośno. Coraz więcej osób w swoich codziennych działaniach ma na uwadze dobro środowiska i podejmuje działania, które mają na celu zapobiec jego degradacji. Jednak jak dokładnie należy rozumieć termin ekologia? Czym zajmuje się ta dziedzina biologii? W naszym artykule odpowiemy na te i inne pytania, aby jak najlepiej przybliżyć temat ekologii.

Ekologia ( definicja ) – co to jest i co znaczy to słowo?

Na początku przybliżmy pojęcie ekologii. Otóż jest to nauka, która zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem ekosystemów. Jako ekosystem rozumiemy układ ekologiczny, obejmujący skład gatunkowy, liczebność, biomasę i sposób rozmieszczenia organizmów, jak też warunki klimatyczne i glebowe. Najogólniej pojęcie ekologii sprowadza się opisywania zależności między wybranymi gatunkami organizmów żywych a środowiskiem w jakim żyją oraz badaniem zjawisk zachodzących pomiędzy poszczególnymi organizmami żywymi. Sam termin ekologia rozwinął się w XIX wieku, a celem było zbadanie i opisanie zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych oddziaływań między człowiekiem a biosferą, w której funkcjonuje.

Jak potocznie rozumiana jest definicja ekologii? Na co dzień o ekologii mówimy mniej precyzyjnie i bardziej postrzegamy ją jako naukę o ochronie środowiska, filozofię ekologiczną, działalność społeczną mającą na uwadze aspekty ochrony przyrody. Przedrostek eko-, jak i samo pojęcie „ekologiczny”, najczęściej rozumiemy po prostu jako nieszkodzące środowisku. Utożsamianie tych dwóch pojęć z naukowego punktu widzenia nie jest zatem prawidłowe, jednakże na tyle mocno osadziło się ono w języku potocznym, że warto znać oba te znaczenia.

Jakie są rodzaje ekologii?

Wracając jednak do ekologii, jako pojęcia biologicznego, to dzielimy ją na poszczególne dziedziny, które badają i opisują różnego typu zjawiska.

• Autoekologia – bada funkcjonowanie oraz rozwój organizmów żywych w ich środowisku naturalnym;
• Ekologia społeczna – umieszcza wybraną jednostkę z danego gatunku organizmów żywych w środowisku, gdzie nie występują one naturalnie, co pozwala poznać zależności oraz cechy charakterystyczne dla poszczególnych gatunków żywych organizmów;
• Ekologia populacyjna – bada liczebność oraz funkcjonowanie wybranej populacji organizmów żywych;
• Ekologia behawioralna – zajmuje się obserwowaniem i opisywaniem zachowań wybranych gatunków organizmów żywych w nowych warunkach;
• Ekologia ewolucyjna – bada historię powstania oraz ewolucji gatunków organizmów żywych;
• Synekologia – bada grupy wybranych organizmów żywych oraz ich wzajemne oddziaływanie między sobą;
• Sozologia – bada zmiany zachodzące w przyrodzie pod wpływem działalności człowieka – m.in. zanieczyszczenie środowiska, urbanizacja.

Najpopularniejsze pojęcia ekologiczne

BIOCENOZA – termin oznacza kilka populacji różnych gatunków, mieszkających na określonym terenie i oddziałujących na siebie.

BIOM – pod pojęciem tym rozumiemy wyróżniający się teren, na którym żyją specyficzne gatunki zwierząt oraz charakterystyczna roślinność (np. sawanna, pustynia).

EKOSYSTEM – składają się na niego organizmy żywe oraz całe ich otoczenie (np. gleba, roślinność).

HOMEOSTAZA – pojęcie oznacza równowagę w środowisku między zachodzącymi procesami.

KOMENSALIZM – oznacza symbiozę pomiędzy przynajmniej dwoma gatunkami, przynosząc jednemu z nich korzyści, ale bez szkody dla drugiego.

KONKURENCJA – termin oznacza współzawodnictwo wewnątrz- lub międzygatunkowe, wynikające z podobnych wymagań organizmów i konieczności rywalizacji o dany teren.

PASOŻYTNICTWO – jest to współżycie dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści z drugiego: pasożyt od żywiciela (gospodarza).

POPULACJA – nazywa się nią grupy osobników, które reprezentują ten sam gatunek, żyją na danym terenie w tym samym czasie i wywierają na siebie wpływ.

PROTOKOOPERACJA – słowo oznacza szczególny rodzaj symbiozy, w której dwa gatunki okresowo współżyją razem, odnosząc przy tym korzyści, ale są zdolne do życia także bez siebie.

SIEDLISKO – teren, na którym rozwija się populacja określonego gatunku zwierząt lub roślin.

STENOBIONTY – gatunki, które mają znikomy zakres tolerancji na zmianę warunków, przez co występują tylko na terenach, gdzie dostępne są specyficzne warunki do życia.

RECYCLING

UPCYCLING

DOWNCYCLING

Ekologia w Polsce – z jakimi problemami się mierzy?

Ekologia to nauka, ale zarazem sposób działania, który ma na celu dążenie do ochrony środowiska. Pro ekologiczne ruchy są obecnie bardzo popularne, ale w skali globalnej wciąż wydają się niedostateczne. Prowadzonych jest wiele badań i publikowane są liczne prace, które ukazują realne problemy w świecie przyrody. Jak wygląda sytuacja ekologii w Polsce i które problemy są szczególnie istotne?

• Słaba pozycja ochrony przyrody w administracji państwowej – interesy ruchów pro ekologicznych są słabo reprezentowane, zarówno na poziomie ministerialno-rządowym, jak i wojewódzkim.
• Niedostateczny system społecznych konsultacji ważnych decyzji.
• Degradacja biosfery i gleby, zanieczyszczenie wody, efekt cieplarniany, emisja gazów cieplarnianych.
• Marginalizowanie problemu wpływu inwestycji na różnorodność biologiczną w ocenach oddziaływania na środowisko.
• Niewielki stopień egzekwowania przepisów karnych w zakresie zwalczania przestępczości związanej z ochroną przyrody.
• Słabo rozwinięty poziom inwentaryzacji krajowych zasobów siedlisk przyrodniczych i gatunków.
• Niedostateczne finansowanie ochrony środowiska ze środków krajowych i niewłaściwa alokacja środków pozyskanych z programów unijnych.

Kiedy obchodzony jest dzień ekologii?

Ważnym dniem dla ekologów, jak i dla wszystkich osób, którym zależy na trosce o środowisko, jest Dzień Ziemi (Earth Day). Obchodzimy go corocznie w dniu 22 kwietnia i jest on uznawany za największe ekologiczne święto świata. Celem jest promowanie postaw proekologicznych w społeczeństwie i uświadomienie politykom oraz obywatelom, jak kruchy jest ekosystem planety ludzi. Jak obchodzony jest dzień ekologii? W szkołach zwykle organizowane są apele i akcje sprzątania terenów zielonych. Nierzadko dzieję się także wydarzenia na większą skalę – konkursy, projekcje filmowe, bloki reklamowe, akcje sadzenia drzewek, festyny. Każda forma jest dobra, jeśli przyczynia się do rozwoju nauki o funkcjonowaniu środowiska i wspiera różne inicjatywy pro ekologiczne.